Çocukluk çağı, ergenliğin tamamlanmasına kadar devam eden bir süreçtir. Büyüme ve fiziksel gelişme; genetik, beslenme ve çevresel faktörler ile belirlenir. Bunların herhangi birinde bozukluk olması büyüme ve gelişmeyi etkileyebilir. Biz Maya Hastanesi olarak size burada Çocukluk dönemleri, gelişim basamakları, hakkında kısaca bilgiler vereceğiz.Buradaki bilgilerin hekim muayenesi ve hekim konsultasyonu sonucu sağlanan bilgi ile kıyaslanamayacağını hatırlatırız.
Çocukluk Dönemleri:
Yenidoğan (0-4 hafta)
Sütçocuğu (1-12 ay)
Oyun Çocuğu (1-3 yaş)
Okul Öncesi Çocuğu (4-5 yaş)
Okul Çocuğu Kızlarda: 6-10 yaş Erkeklerde: 6-12 yaş
Ergen Kızlarda: 10-16 yaş Erkeklerde: 12-18 yaş
Gelişim basamakları:
Doğum: Çoğu zaman uyur, sıkıntı ve rahatsızlıklara ağlayarak yanıt verir.
6 Hafta: Görme hattındaki nesnelere bakar, kendisiyle konuşulduğunda gülümsemeye başlar, karnının üstünde düz yatar ve oturtulduğu zaman başı düşer.
3 Ay: Kendiliğinden gülümser, ses çıkarır ve gözleriyle hareket eden bir nesneyi izler. Otururken başını dik tutar ve eline konan nesneleri kavrar.
6 Ay: Destekle oturur nesneleri bir elinden diğerine geçirebilir ve yabancıları yadırgamaya başlar
9 Ay: Tam oturabilir, emekler ve kendi kendine ayağa kalkabilir, sesleri taklit edebilir.
1 Yaş: Elinden tutulunca yürüyebilir.; birkaç sözcük söyler ve giydirilirken yardımcı olur.
18 Ay: Tam yürüyebilir, tutunarak merdiven çıkabilir; yaklaşık 10 sözcük söyler ve kendikendine biraz yemek yiyebilir.
2 Yaş: Tam koşabilir, tek başına merdivenlerden çıkıp inebilir, basit giysileri giyebilir, 2 ya da 3 sözcüklü cümleler kurar ve tuvalet gereksinimlerini söyler.
3 Yaş: 3 tekerlekli bisiklete binebilir, düğme ve bağcıklar dışında kendi kendine giyinebilir, sürekli soru sorar ve kendi kendine tam olarak yemek yiyebilir.
4 Yaş: Merdiven inip çıkarken ayaklarını birbiri ardına kullanır, elini yüzünü yıkayabilir ve kendi kendine tuvalete gidebilir
5 Yaş: Sekerek koşar, zıplayan topu yakalayabilir, bakarak üçgen çizebilir, 4 renk bilir ve yardım istemeden giyinip soyunur. Sağlam çocuk izlemi ne sıklıkla yapılmalıdır?
İlk 6 ay: Büyümenin hızlı olması ve aşıların uygulanması nedeniyle birer aylık aralıklarla 6 ay-2 yaş arası: 3 ayda bir 2-6 yaş arası: 6 ayda bir 6-16 yaş arası: yılda bir izlemlere devam edilmesi önerilmektedir. Aşılama yapıplmasının amacı nedir? Ciddi yan etkileri ve ölüm riski olan hastalıklara karşı çocuğu korumak Ölümcül hastalıkların dünyadan kökünün kazınması
Aşılar
Hepatit B Aşısı:
Hepatit B, HBV virüsüne bağlı olarak karaciğerin iltihabıdır. Hepatit B virüsüne (HBV) bağlı akut karaciğer iltihabının ortalama %5'i kronikleşir. Kronik vakalarda siroz ve karaciğer kanseri gelişme riski vardır. Bu nedenle önemli bir sağlık sorunu olan HBV ile mücadele için doğumda, 1. ve 6. ayda rutin aşılama yapılmalıdır. Daha önce aşı olmamış ve virüsle temaqs etmemiş herkes aşılanmalıdır. BCG (Verem) Aşısı: Verem hastalığının daha ağır seyretme tehlikesi yaş küçüldükçe artmakta olduğu için 2. ayda verem aşısı yapılmalıdır. 6-7 yaşlarında tekrarlanmalıdır. Aşılamadan 2- 6 hafta sonra aşı uygulanan yerde 10 mm çapında kırmızı bir şişlik oluşur. Bunu izleyen 2-3 hafta içinde apse ve ülser gelişebilir. Koltuk altında beze oluşabilir. Aşı yarasının iyileşmesi 4-12 haftalık bir süre alır. DBT (Difteri-Boğmaca-Tetanoz) Aşısı Difteri aşısı Corynebacterum Diphteriae bakterisinin toksin aracılığı ile oluşturduğu ölümcül bir hastalık olan difteriye karşı korunma amacıyla yapılır. Aşı 4-8 hafta ara ile 3 doz olarak uygulanır. 18. ayda, 5 ve 6 yaşlarında tekrarlanmalıdır. Bordatella Pertussis bakterisi ürettiği toksinler ile özellikle küçük çocuklarda zatürreye ve ölüme neden olabilir. Bu hastalıktan korunmak amacıyla boğmaca aşısı 2. aydan başlayarak 4-8 hafta ara ile 3 doz uygulanmalı, 18. ayda ve 5-6 yaşlarında tekrarlanmalıdır. Rutin kullanımda olan tam hücreli boğmaca aşısı sonrası lokal veya sistemik reaksiyonlar (aşı yerinde şişlik, yüksek ateş, huzursuzluk, devamlı ağlama şikayetleri), diğer aşılara göre daha sık görülür. Bu yan etkileri daha az olan asellüler boğmca aşısı yapılabilir. Tetanoz, Clostridium Tetani etkeni ile oluşan, kasılmalarla seyreden, tedavi edilmediğinde ölüme neden olan bir hastalıktır. Difteri ve boğmaca aşısı ile birlikte kas içine uygulanır. Bağışıklığın yaşam boyu devamı için 10 yılda bir aşılamanın tekrarı önerilir.
Çocuk Felci Aşısı (IPV, OPV) OPV: Canlı çocuk felci aşısıdır. 2 damla halinde ağızdan verilir. IPV: İnaktif çocuk felci aşısıdır. Kas içine enjeksiyon şeklinde uygulanır.
Hib (Men enjit) Aşısı Hemofilus Influenza tip b (Hib) ilk 5 yaşta menenjit, kana bakteri yayılması, zatürre gibi ağır durumlara yol açtığı için bu yaştaki çocuklara önerilmektedir. 2. aydan itibaren 4-8 haftalık aralar ile 3 doz, 18. ayda rapel doz şeklinde uygulanır.
Kızamık Aşısı Kızamık virüsünün neden olduğu kızamık hastalığı orta kulak iltihabı, zatürre, beyin ve zarının iltihabına neden olabilen çok bulaşıcı bir hastalıktır. Kızamık aşısı 9. ayda etk başına, 15. ayda ise kızamıkçık ve kabakulak aşıları ile birlikte yapılmalıdır. 6-7 yaşta tekrarlanması gerekmektedir. Aşıdan 7-10 gün sonra 1-3 gün süren ateş ve daha az oranda döküntü olabilir.
Kızamıkçık Aşısı Kızamıkçık, ciltte döküntülerle kendini gösteren bulaşıcı bir hastalıktır. Aşı, doğumsal kızamıkçık infeksiyonunu önlemek için yapılır. Gebeliğin ilk 8-12 haftasında annenin kızamıkçık infeksiyonu geçirmesi düşük, ölü doğum ve doğumsal anomalilere neden olabilir. Bu nedenle kızamıkçık aşısı 15. ayda, ve 6-7 yaşlarında uygulanmalıdır. Eğer yaptırılmadı ise 10-12 yaşına gelmiş kız çocuklarına kızamıkçık aşısı mutlaka uygulanmalıdır.
Kabakulak Aşısı Kabakulak, kulak altındaki tükrük bezlerinin iltihabı ile seyreden bir enfeksiyon hastalığıdır. Kabakulak 1-5 yaş arasında beyin zarı ilhihabı nedenleri arasında ön sırada yer aldığı için 15. ayda ve 6-7 yaş arası olmak üzere iki kez uygulanması önerilmektedir.
Suçiçeği Aşısı Varicella-zoster virüsü (VZV) ile oluşan suçiçeği hastalığında gelişebilen ikincil cilt enfeksiyonları, pnömoni ve beyin iltihabını önlemek amacıyla 12 aydan sonra tek doz olarak uygulanır. Aşıdan sonra ilk 30 günde hafif suçiçeği döküntüsü görülebilir. Suçiçeği ile temastan sonra 72 saat içinde yapılan aşı koruyucudur.
Hepatit A Aşısı HAV virüsü karaciğerde akut iltihabi bir hastalığa neden olur. Çocuklarda infeksiyon genellikle bulgu vermese de nadiren akut karaciğer yetersizliğine neden olabilir. Hastalık ileri yaşlarda ağır geçirilmektedir. 2 yaşından sonra 6 ay ara ile 2 doz olarak kas içine uygulanır. İleri yaşlarda ağır geçirildiği için 10 yaşından sonra hastalığı geçirmemiş olanların aşılanması gerekmektedir. Grip Aşısı 6 aydan büyük olan riskli çocuklarda doktor önerisi ile uygulanır. 9 yaşından küçük çocuklarda 1 ay ara ile 2 doz, daha büyüklerde tek doz olarak kas içine yapılır.
Pnömokok Aşısı Streptococcus Pnömonia etkeninin neden olduğu infeksiyondan, korunmak için riskli çocuklarda doktor önerisi ile uygulanır.
Meningokok Aşısı N.Menengitidis etkeninin neden olduğu infeksiyon hastalıklarından korunmak riskli çocuklarda doktor önerisi ile uygulanır.
------------------------------------
TALASEMİ TANI ve İZLEM REHBERİ
https://ekutuphane.saglik.gov.tr/yayin/656
https://shgm.saglik.gov.tr/TR-45986/rehberler.html
https://shgmkanhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR-94509/talasemi-tani-ve-izlem-rehberi-yayimlandi.html
